Cuộc sống hàng ngày với nhiều sự kiện xảy ra đập vào mắt ta.Có những sự kiện thoáng qua, có sự kiện làm ta chú ý.Đó là sự kiện có liên quan mật thiết đến đời sống, công việc, quyền lợi và các vấn đề mà ta đang quan tâm, tìm hiểu.
Đọc một truyện ngắn cũng vậy, tại sao ta thích đọc truyện này mà bỏ qua truyện khác? Có bao giờ bạn suy nghĩ về điều ấy không?
Theo tôi, để giữ được người đọc, một truyện ngắn phải có gì vừa hấp dẫn vừa lôi cuốn họ.Nếu là tên tuổi của một nhà văn nổi tiếng, chính tên tuổi có ‘cầu chứng tại tòa’ ấy hấp dẫn họ.
Nhưng nếu của một cây bút chưa được biết đến, thì chính cái tựa truyện sẽ làm người đọc chú ý hay không.Một cái tựa lạ luôn gây sự tò mò.Nếu Hemingway đặt tựa truyện ngắn là ‘Quán Vắng’ sẽ không hay như ‘Một Nơi Sạch Sẽ Và Sáng Đèn’ – một truyện ngắn nổi tiếng của ông.Mai Thảo, với tựa truyện ‘Để Tưởng Nhớ Mùi Hương’ sẽ hay hơn là ‘Mùi Hương Kỷ Niệm’ chẳng hạn.
Có tác giả viết xong một truyện ngắn rồi mới đặt tựa; có tác giả làm ngược lại.
Cách thứ nhất dễ tìm được tựa hay và đúng nội dung câu chuyện.Cách thứ hai, gây hứng khởi cho người viết, hơi gò ép nội dung phải đi theo tựa, nếu mới viết đừng nên sử dụng.
Đọc văn, đọc khoảng nửa trang đầu,người đọc đã cảm nhận văn phong hay hay dở.
Với lối viết khô khan, trung tính, dễ rơi vào lối viết truyền thông của báo chí.Dùng quá nhiều mỹ từ, câu văn sẽ hoa hòe, luộm thuộm.
Văn hay giống như một cô gái vừa đẹp vừa có duyên ngầm, luôn thu hút người đối diện.
Thử đọc văn của Thạch Lam và Lê Văn Trương sẽ thấy hai loại văn khác nhau.
Tôi đọc truyện ngắn khá nhiều, có chú ý tới Góc Nhìn của các tác giả khi viết truyện.Có Góc Nhìn hẹp, Góc Nhìn rộng.Hẹp thường cạn, vì là góc nhìn chủ quan của một nhân vật xưng Tôi/Anh/Chị…Rộng và sâu, vì tác giả là người Cái-Gì-Cũng-Biết, nắm quyền sinh sát các nhân vật.
Do chủ đề và nội dung câu chuyện, người viết nên chọn một góc nhìn hợp lý để câu chuyện được trình bày đầy đủ và gần đúng sự thật.
Một sự kiện, nếu có 10 người chứng kiến, sẽ có 10 lời kể khác nhau, tùy theo góc nhìn và tâm trạng của mỗi người.Như thế làm sao tái hiện lại sự thật ?
Có tác giả như Akutagawa Ryunosake trong truyện ngắn ‘Trong Rừng Trúc’ tạo nên 3 góc nhìn khác nhau từ 3 nhân vật xưng Tôi.Đọc xong, người đọc tổng hợp 3 lời kể thành câu chuyện.Giống như xem phim 3D sẽ có cảm giác thật hơn.
Lối viết này nếu non tay sẽ dễ thất bại vì lập lại câu chuyện.
Đối thoại trong một truyện ngắn rất quan trọng, làm tính cách nhân vật sinh động hơn.
Thử đọc lời thoại của nhà văn Nam bộ Lê Xuyên:
” Thơm buông tay ra đứng chống nạnh hỏi lại anh ta:
– Nè anh Tư, tui hỏi anh: tui là vợ của anh hay con lũng kia hả? Anh giỏi anh trả lời cho tui nghe thử cái coi!
Tư Cầu nhăn nhó:
– Thì em là vợ chớ ai vô đó nữa! Nhưng em cũng phải để cho người ta nói phải quấy sơ qua cái đã rồi muốn làm gì thì làm, chớ chưa gì em lồng lên như con ngựa bà trời thì ai mà chịu được! Anh đã nói là hổng có chuyện gì hết ráo kia mà!”
( Chú Tư Cầu- Lê Xuyên)
Lời đối thoại rặt giọng Nam bộ.Nếu nhân vật là dân miền Trung, Bắc, ngôn ngữ đối thoại phải đúng với dân mỗi miền.Nếu viết không đúng, người đọc sẽ nghĩ tác giả không am tường ngôn ngữ vùng miền.
Nghề văn là nghề sử dụng ngôn ngữ, phải học và làm việc nghiêm túc.Tuy nhiên, nếu chọn nghề văn, người viết phải chấp nhận sự nghèo khó, rủi ro.
Nhà văn Nguyễn Hiến Lê khuyên bạn nếu lỡ đam mê nghề văn,nên có một nghề chính để ổn định cuộc sống, dạy học chẳng hạn, viết văn chỉ nên là nghề tay trái.
Nếu thuần túy chọn nghề văn, mà không uốn cong ngòi bút,có thể bạn sẽ chết đói, vì không xuất bản được tác phẩm.
Viết truyện ngắn như việc chinh phục một cô gái mà bạn đang yêu.Tình yêu sẽ mang đến nhiều hương vị khổ đau,hạnh phúc và thăng hoa tâm hồn bạn.
Tình yêu dễ hay khó? Khi yêu, không ai hỏi điều ấy.Cũng vậy, với lòng đam mê văn chương, yêu thích truyện ngắn, bạn hãy viết đi! Một truyện mới viết sẽ còn bỡ ngỡ, nhưng viết được mười truyện, bạn sẽ thấy viết truyện ngắn là một công việc nằm trong tầm tay.
Lữ Vân
02.5.2012
RE: Viết Truyện Ngắn, Khó Hay Dễ ?
Hemingway là nguoi đã đặt những tựa chuyện ngắn, dài rất lạ. H nhớ câu chuyện ngắn mà anh nói “A well lighted pleasant place” cũng là câu chuyện ngắn đầu tiên H phải học vì nằm trong chương trình năm 12. Hồi đó thấy khoái lắm, con nít mà 😳
nhưng đặt tựa thật hay sẽ có cái nguy là nguoi đọc mong đợi nhiều, và dễ thất vọng nhiều!
rất khoái câu kết của anh “viết truyên ngắn như chinh phục cô gái mà bạn đang yêu…” nên đã yêu thì cứ viết, sợ gì phải không anh LV?
gửi Hà Xưa
Hà Xưa nhận xét rất đúng, nếu đặt tựa hay mà truyện chưa hay như đầu rồng đuôi rắn.Viết nhiều sẽ cân bằng được.
Cảm ơn Hà Xưa đã bắt đầu khoái chinh phục…truyện ngắn.