Cơn áp thấp nhiệt đới tháng giêng phủ lên thành phố biển màn mưa trắng xóa. Mưa giăng đầy trời trên con đường ven biển từ Đà Nẵng về Hội An. Từ cửa Đại, xe đi giữa nhạt nhòa những thảm ruộng – xanh mướt trong mưa . Ấy vậy mà trời cũng đãi hai mẹ con, sau buổi trưa thì ráo tạnh, phố đã sắc nét, tinh tươm. Cơn mưa lấy đi bao bụi bặm, phố trước mắt giờ như một tấm ảnh cực nét của một phó nhòm tài hoa.
Chiều trên phố cổ êm đềm đến vậy! Màu phố trầm như một bức ảnh đã ố màu thời gian. Những ngôi nhà rất thấp, lô xô mái ngói âm dương thâm nâu, những luống ngói tuổi tác, đã không còn thẳng thớm, ngay hàng. Mái ngói trầm mặc , mềm màu rêu phủ mờ . Cũng có lúc bất chợt sáng lên- những mảng lá lục trẻ trung tươi mới trên nền ngói trầm xưa. Những tường đầu hồi nhấp nhô cùng màu vôi vàng gan gà đã bạc, giờ là màu xám đen cũ kỹ loang lổ, chỉ chực phủ rêu êm đềm. Màu phố gợi lại những hồi ức bâng quơ. Phố của những gì đã rất xa xôi! Người đi trong phố an nhiên lắm, cứ ung dung bước trên những con đường rất hẹp, rất ngắn, rất vắng xe hay len lỏi trong những ngõ hẻm nhỏ quanh co, lại mờ rêu phủ.
Chiều buông sẫm tím trên phố . Giờ thì đèn lồng nở rộ như hoa. Đi trên đường mà không thể rời mắt khỏi những chiếc lồng đèn xinh đẹp phất bằng lụa đủ hình dạng và màu sắc . Phố bỗng sáng bừng kiều mị, như cô thiếu nữ vừa thay chiếc áo nâu sồng lúc chiều kia. Đèn rực rỡ phô hết vẻ lộng lẫy trong những gian hàng bán lồng đèn, đèn lung linh ngang phố, đèn yêu kiều giăng trên những cành khô như những búp hoa… Ánh sáng được gói trọn trong đường viền của hình dáng, không lấp lánh mà nguyên vẹn một khối đậm nhạt kỳ ảo- lồng đèn Hội An, như những con trăng đầy đặn đủ sắc màu giăng mắc khắp các con đường bé nhỏ bình yên, khác với những loại đèn trang trí khác, như ánh sao long lanh thường thấy ở phố đêm những nơi phồn hoa đô hội .
Hội An trong ký ức mờ xa tôi, nhớ và nhớ ngôi nhà nền láng xi măng xẫm tối, lâu lâu nước sông dập duềnh len qua cửa vào nhà. Ký ức đáng ngạc nhiên ấy, không hiểu vì sao lại có lúc chập chờn như mơ, kỳ ảo trở về, vì hồi đó tôi còn quá bé bỏng -làm sao nhớ được nhỉ- được mẹ bế về quê bà nội, sống trong ngôi nhà ở đường Nguyễn Thái Học có cổng sau thông ra tận đường bờ sông Bạch Đằng. Dòng sông Thu giờ vẫn ơ thờ trôi. Trên một khúc sông nào đó, ngày xưa mẹ thường mang áo quần ra giặt . Chợt nghĩ con nước ngày ấy hẳn vơi đầy như nỗi nhớ quê của mẹ trong những chiều “..ra đứng ngõ sau..trông về quê mẹ”. Gần 60 năm đã qua, đi trên con đường cũ nhưng diện mạo những ngôi nhà giờ đã khác, mẹ đã không tìm lại được hình ảnh của ngôi nhà xa xưa ấy.
Hội An còn gì nữa để thương để nhớ? Là người Hội An hiền hòa, hiếu khách, sẵn lòng giúp đỡ, chỉ dẫn khi được hỏi thăm… Là những cái tên, những bậc cao niên, những gia đình bè bạn của ông bà nội mà khi gặp lại, ngày xưa êm ả quay về… Là những cửa hàng bán quà lưu niệm đầy màu sắc – làm phố như một bức tranh tươi vui, níu chân du khách… Là những tấm lụa óng ả , mê mẩn mắt nhìn, mát rượi bàn tay- Áo dài, áo ngắn, lụa trắng, lụa xanh… đã “gánh về cả gánh”.. Là bát cao lầu ngon, rẻ với mùi thơm đặc biệt không làm sao nhận ra một mùi gia vị riêng lẻ nào để về bắt chước nấu theo…Là chén chè đậu ván và ly nước đậu rang thơm mát của chị bán hàng có nụ cười rất duyên trong chợ …
Và trên hết, từ chốn muôn trùng , một chút cốt nhục đã được tìm thấy lại sau mấy mươi năm.
ND
Rằm tháng Giêng Quý Tị 2013