
Đó là ngôi nhà gần biển tới mức lúc nào ở đó cũng nghe thấy tiếng
sóng, lúc thì ì ầm giận dữ lấn lướt xô đẫy nhau, lúc lại nhẹ nhàng mơn
man như hơi thở trẻ thơ… Nhà có khoảng vườn nhỏ. Chính giữa sân, ông
lão chủ nhà đã trồng một cây khế cành lá nom sum suê. Không biết cây
khế đầy những quả ngọt kia có từ khi nào.Lúc Hạ quen Thuyên, cô đã
thấy nó đứng ở đó vươn dài những cành lá xanh đung đưa cơ man nào là
những chùm trái tròn căng mọng. Người ta hay bảo khế ngọt thường ít
nõn nà hơn khế chua, thế nhưng cây khế nhà Thuyên thì ngược lại:Nó vừa
mướt mát mà vừa ngọt thanh dễ chịu. Thủa còn đi học, mỗi bận Hạ đến
nhà chơi, Thuyên thường làm quà và lấy lòng Hạ bằng những trái cây
vườn nhà Thuyên trồng. Vườn cây ấy nhỏ thôi, song cha Thuyên đã trồng
khá nhiều cây ăn trái: Những quả ổi xanh cắn vào giòn rụm, lựu thì
ngọt lịm hạt lại đỏ hồng trông thật hấp dẫn. Có cả những quả mảng cầu
to tướng nên Hạ khó lòng mà…từ chối. Thế nhưng chẳng hiểu sao cho
đến khi Hạ và Thuyên đã cưới nhau rồi cô vẫn còn mê mãi với cây khế
nhà Thuyên.
Hồi bé Mi còn nhỏ xíu, những buổi chiều mùa hè có gió nồm mát rượi, Hạ
thường treo võng, hai mẹ con nằm ru nhau dưới tán cây tỏa bóng xanh
dịu-che khuất hẳn cái nắng chói chang.Một cơn gió thoảng qua cũng làm
hoa khế rụng tím trùm lấp cả mặt sân. Rồi những đêm rằm, trăng sáng
phả màu vàng lấp lánh xuống mặt biển. Phía sau nhà Thuyên, từ trên gác
qua cửa sổ, cô mới thật sự tận hưởng vẻ đẹp của biển về đêm.Tiếng gió
lùa xào xạc vào những nhánh lá thoáng qua tóc Hạ, càng làm tăng thêm
hương vị đặc biệt của đêm trăng ở ven biển.Mùi tanh nồng pha vị mặn
chừng như hòa quyện với hương hoa khế thơm dìu dịu làm cho Hạ như
ngây ngất lâng lâng…
Thời gian Thuyên còn dạy học ở Mỹ thắng,nhờ hương biển, hương cây giúp
Hạ cảm giác lúc nào cũng có Thuyên bên mẹ con Hạ.
Ngôi nhà đó, sân vườn đó đối với Hạ khắc đậm biết bao là kỉ niệm. Thế
rồi sau khi bé Đa ra đời được ba hôm thì ba Thuyên mất. Ông lão chăm
sóc vườn cây tận tình không còn nữa.Hạ nghe má Hạ nói rằng người chủ
cây chết mà không cho cây để tang thì trước sau gì cây đó cũng sẽ chết
theo! Không hiểu má Hạ nói đúng hay do thiếu bàn tay chăm bón của cha
chồng Hạ mà dần theo thời gian: cây ổi tàn héo, cây lựu trụi lá, rồi
cây mảng cầu đang độ sung sức cũng biến mất khỏi khu vườn nhỏ nhà
Thuyên.Tuy nhiên điều Hạ lo lắng nhất cho số phận cây khế đã không xãy
ra. Cô xiết bao vui mừng khi từng ngày trôi đi, cây vẫn xanh tốt,
không có biểu hiện gì chứng tỏ nó sẽ rời xa nơi nó đã từng đâm chồi
nãy những nhành lá đầu tiên.
Hai đứa con gái lớn của Hạ đã bao lần đùa chơi dưới bóng cây thân quen
ấy.Những ngày nhà Thuyên có đám giỗ, xong đám ,cánh đàn ông ung dung
ngồi uống trà trong ánh nắng nhảy nhót xuyên qua bóng lá, mấy người
phụ nữ cùng quây quần ngồi núp dưới gốc cây tránh nắng vừa trò chuyện
vừa rửa chén bát.
Hạ nhớ như in có một đêm khu vực nhà Thuyên bị cúp điện, bầu
trời hôm ấy không có trăng, ngay cả chút ánh sao nhấp nháy cũng chẳng
thấy.Mấy đứa cháu gọi Thuyên bằng chú,tụi nhỏ nhát gan có tiếng, cùng
cả nhà xúm xít lại bên nhau. Chính giữa là rổ khế đầy nhóc, bên cạnh
còn có một chén muối ớt đâm nhừ- mới nhìn đã muốn chảy nước miếng!
Ngoài sân trời tối đen,cây khế với cành lá bỗng trở nên xám xịt và mờ
ảo, chừng như rờn rợn…tất cả như bao trùm lên những con người bé nhỏ
đang cố thu mình lại. Gương mặt chị Giao, chị ruột của Thuyên, phảng
phất khi tỏ khi mờ qua ánh sáng leo lét của cây nến nhỏ, càng làm tăng
vẻ ghê sợ: Chị đang kể chuyện… ma! Những hình người máu me, những
chiếc răng nanh nhọn hoắc, những cái đầu lâu treo lơ lửng đầy kinh sợ.
Câu chuyện kết thúc đã lâu thế nhưng mấy đứa cháu và Hạ vẫn không sao
chợp mắt. Cành lá đu đưa nhập nhoạng trong đêm làm mọi người cứ tưởng
tượng đến gương mặt méo mó đẫm máu của con ma trong câu chuyện chị
Giao kể. Đêm cứ thế trôi dần chậm chạp, tưởng như có tiếng bước chân
ai đang lướt nhẹ ngoài sân. Ngoài xa những con sóng nhỏ xô nhau vào bờ
nhẹ nhàng liếm cát.
Tất cả và tất cả những hình ảnh xung quanh cây khế: Bao lần vợ
chồng Hạ và gia đình ngồi ăn cơm, bao lần mấy đứa con Hạ chạy đuổi
nhau dưới vuông sân ấy đã trở nên quá thân quen đến sâu đậm. Khi đứa
con út ra đời, nhóc này lúc nhỏ nghịch và quậy hết biết! Nó từng một
mình leo lên gác nhà để vươn tay ra ban công hái khế, công việc mà
trước đây chỉ có mình Thuyên thường làm Rôi đến tuổi đi học, có chút
thời gian rảnh rỗi, mấy đứa nhỏ còn rủ bạn về nhà nội để ăn khế.Theo
suy nghĩ của tụi nhỏ,chắc không nơi nào có khế ngọt như nhà nội .
Những điều đã diễn ra, Hạ tưởng như sẽ và vẫn còn tiếp tục. Cho đến
một ngày…
Chiếc xe hai vợ chộng Hạ vừa dừng trước cổng, chị Giao từ trong nhà đã
lên tiếng trước:
-Nhà mình ở trong diện giải tỏa, có giấy ở phường mời đi họp kìa!
Rồi tiếp theo đó là ở ngay đầu ngỏ xuất hiện một cột ghi rõ ranh giới
phần đất nằm trong khu vực giải tỏa. Cái cột vôi nhỏ màu trắng chữ đỏ
lạnh lùng và dửng dưng trước những ánh mắt của bao người qua lại, soi
mói vào nó.Con đường Nguyễn Lạc chắc chắn nằm ngoài ranh giới bị san
phẳng, đột nhiên được nới rộng. Những ngôi nhà sửa sang lại, xây cao
thêm. Từng ngày Hạ về lại mỗi đổi thay. Từng lớp nhà nhỏ nằm sát biển
trước đây lần lượt biến mất. Hạ, cho tới bây giờ khi mà thằng em
Thuyên đã chuẩn bị nhận đất nhận tiền đền bù , cô vẫn khó có thể hình
dung trên vùng đất quá quen thuộc này lại chẳng có sự hiện hữu ngôi
nhà của gia đình Thuyên, càng không tưởng tượng nỗi nơi đây về sau, cô
sẽ mãi mãi mất đi hình ảnh cây khế mà bao lâu nay nó vốn đã in đậm
trong tâm trí cô.
Con Phai cháu Thuyên đã nhận tiền đền bù và giấy tờ nhà.Nghe chừng nó
sẽ đi lên xóm Tiêu.Hạ nghe em Thuyên nói nhà mình chắc sẽ chuyển tới
vùng đất mới trên đường Võ Thị Sáu. Nơi này rồi sẽ như thế nào?Chắc
chắn sẽ được thay vào đó là một cảnh quan đẹp hơn, thoáng đảng hơn phù
hợp với du lịch biển hơn. Thẳng đưòng tới nhà Thuyên có trường tiểu
học-trước kia là Trần Phú giờ là Ngô Văn Sở- trường có vẻ như được giữ
lại. Hạ thấy sau thông báo qui hoạch, trường vẫn giữ nguyên thậm chí
còn xây lầu cao thêm, khang trang và đẹp hơn nhiều.Mai này khi đến
đoạn đường Nguyễn Huệ, đọan có nhà thờ Hòa Ninh, nếu có ai hỏi thăm
nhà, câu trả lời sẽ như thế nào? Có còn cái điệp khúc quen thuộc: đi
thẳng đến trường Trần Phú,rẻ trái thấy nhà có cây khế đích thị là nhà
Thuyên…Và cái giếng nước lâu nay cả xóm vẫn dùng chung, mỗi năm cứ
cận Tết lại có một ngày cảo giếng. Những cánh tay vung lên rồi hạ
xuống. Những cái gầu được sử dụng hết lực , tiếng gầu va đạp xen với
tiếng đùa ghẹo của mấy anh chàng miền biển cứ oang oang…Cây khế hiền
lành dễ tính, cứ thế che chắn bóng râm cho bao con người dưới cơ thể
khỏe mạnh lực lưỡng của mình, cho cả cái giếng nước ngọt ở sát bờ biển
mặn ấy.
Hạ không sao hiểu được cô có thể thản nhiên nói với mọi người rằng:
Hôm nay là lần giỗ cuối cùng của ông nội các cháu ở trong chính ngôi
nhà này. Ngôi nhà cũ với sân vườn bé xinh đã lưu giữ trong cô bao điều
ấm áp. Mai rồi Hạ sẽ tìm ở đâu được chứ? Hết thảy: ngôi nhà ngói nhỏ
cũ kỹ và cây khế dịu dàng ấy, nơi Thuyên và Hạ đã từng sống qua thời
son trẻ đẹp đẽ nhất.
Mọi thứ chỉ còn lại qua vài tấm ảnh hiếm hoi và trong trí tưởng của Hạ
mà thôi. Hạ thoáng một tiếng thở dài…
Đào Thanh Hòa
Cám ơn Đào thanh Hòa
Kỉ niệm không là gì
Khi thời gian bôi xóa
Kỉ niệm là tất cả
Khi lòng ta còn ghi