Văn chương gốc ở tình.Nhưng tình gốc ở gì? Theo kinh Lăng Nghiêm, tình gốc ở nước.Nước tuôn chảy như một dòng sông.
Ở đây, xin chỉ viết về tình yêu đôi lứa trong thơ ca Việt Nam.
¤
Tình yêu xuất hiện trong ca dao rất sớm.Ngày xưa, khi đôi trai gái yêu nhau, thường bị luân lý Nho giáo trói buộc, lấy chữ ‘lễ’ làm đầu, phải có ‘miếng trầu là đầu câu chuyện’.Nhưng tình yêu, dù thời nào, cũng có sức mạnh riêng của nó, nên đôi khi, cô gái dám vượt qua đạo lý:
‘Đêm nằm ở dưới ánh trăng
Thương cha thương mẹ không bằng thương anh’
Có khi, chàng trai lại mượn mây vẽ trăng:
‘Có trầu mà chẳng có cau
Làm sao cho đỏ môi nhau thì làm’
hoặc rất táo bạo:
‘Trâm vàng giắt chặt còn rung
Em thương anh, xin kề mặt anh…hun cho thỏa lòng’
Nhưng tình yêu ngày xưa, do những trái ngang nhiều nỗi, thường đi kèm với nước mắt:
‘Sự đời nước mắt soi gương
Càng yêu nhau lắm càng thương nhớ nhiều’
Sang thời Nguyễn Trãi, có những bài thơ ông làm thấm đẫm chất tình:
‘Tự bén hơi xuân, tốt lại thêm
Đầy buồng lạ, màu thâu đêm
Tình thư một bức còn phong kín
Gió nơi đâu gượng mở xem’
(Cây chuối- NGUYỄN TRÃI)
Hình ảnh đọt chuối non cuộn lại, chỉ có con mắt tình như Nguyễn Trãi mới nhìn thấy: ‘Tình thư một bức còn phong kín’.
Sang đến thời Hồ Xuân Hương, tình yêu trong thơ bà thường đi đôi với tình dục, mở đầu sự bình đẳng về giới tính trong thơ ca Việt Nam.Đọc bài thơ Đánh Cờ Người ta sẽ thấy rõ điều ấy.Ở đây, chỉ xin được trích bài Thiếu Nữ Ngủ Ngày:
‘Mùa hè hây hẩy gió nồm đông
Thiếu nữ nằm chơi quá giấc nồng
Lược bạc còn cài trên mái tóc
Yếm đào đã trễ xuống nương long
Đôi gò bồng đảo sương còn ngậm
Một lạch đào nguyên nước chửa thông
Quân tử dùng dằng đi chẳng dứt
Đi thì cũng dở, ở không xong’
Trong bài thơ, hai câu 5 và 6 mô tả rất chi tiết về người con gái, chứng tỏ tài quan sát thần tình của bà.Câu ‘Đôi gò bồng đảo sương còn ngậm’, có lẽ nhiều người đã hiểu.Riêng câu 6:’Một lạch đào nguyên nước chửa thông’, nhiều người cũng hiểu, nhưng là hiểu… lầm.Theo tôi, ‘nước chửa thông’ trong bài thơ để chỉ về mồ hôi của người thiếu nữ.Nếu đã là đàn bà, nằm ngủ trong buổi trưa hè nóng nực, mồ hôi thường loãng, ứa ra thành giọt.Nếu còn con gái, mồ hôi chỉ rịn ra, lấm tấm trên da những hạt nhỏ…
(còn tiếp)
Lữ Vân
10.12.2011
RE: Tình Như Một Dòng Sông
H vẫn nhớ câu “Yêu em từ thuở mẹ về với cha” Ngày xưa người ta yêu nhau coi vậy mà rất tình, tình như một dòng sông, còn bây giờ thì cứ “hold me tigh” mới cảm thấy yên tâm thì hinh như thua ông bà mình rồi…
RE: Tình Như Một Dòng Sông
‘Giữ phần hồn’ vẫn hay hơn ‘giữ phần xác’, Hà Xưa nhỉ! Nhưng PG cho rằng, cộng nghiệp sinh biệt nghiệp, nên trong cái nghiệp chung bây giờ – người ta coi vật chất quyết định tinh thần – nên thích giữ phần xác hơn phần hồn. Tình yêu bây giờ có lẽ cũng thế.
RE: Tình Như Một Dòng Sông
Anh Lữ Vân ơi, vào thời “Trà Hoa Nữ” (La Dame aux Camélias của Alexandre Dumas fils) thì có lẽ người ta yêu cả phần hồn lẫn phần xác anh nhỉ? Còn thời nay, nếu các bạn trẻ đọc câu truyện này thì không dám .. giữ phần xác đâu 😉 … Và bây giờ mà “yêu em từ thuở mẹ về với cha” không chừng bị police bắt đó 🙂
Đùa chút cho vui thôi, thời hiện đại này mà đem tình yêu ngày xưa ra để so sánh thì những người trẻ tuổi sẽ nhún vai .. bỏ đi không muốn nghe anh à. Ngày xưa yêu đâu dám ngỏ. Còn bây giờ nếu ai đó có nhát gan không dám nói thì đã có tin nhắn, Internet chat (không thấy mặt cho đỡ “quê”). Mà hình như vẫn có một vài điểm xưa nay giống nhau, thí dụ chàng trai trong ca dao đã để cho nàng “như chim vào lồng như cá cắn câu” rồi mới thổ lộ, bởi vậy nàng mới trách “sao anh không hỏi những ngày còn không!”.. Xưa hay nay gì cũng giống nhau ở điểm đó, chậm chân hoặc nhát gan là .. mất liền!
Tình yêu đôi lứa trong thơ ca rất nhiều, đề tài này mà nói thì phong phú lắm anh Lữ Vân ơi. DT cũng muốn viết theo chân anh lắm nhưng .. than ôi, thời gian trong ngày chỉ có 24 tiếng thôi mà bao nhiêu việc phải làm. Đang xin ông trời cho double … 🙂
RE: Tình Như Một Dòng Sông
Nghe nói người ta sắp tăng thời gian 48 tiếng cho Diệu Tâm đó.Như ngày xưa, chỉ có đêm 5 canh, ngày 6 khắc.
Nhưng thật sự thì ông Trời cho mọi người bình đẳng về thời gian.Có người biết sử dụng hợp lý (như Diệu Tâm), có người không. Thành ra sự nghiệp mỗi người mỗi khác.
Về đề tài tình yêu trong thơ văn, thấy bạn đọc cũng ít quan tâm, nên chắc cũng không viết tiếp.
Thời này người ta yêu nhau bằng hành động, nên có lẽ không cần nhờ đến thơ tình nữa.
Rất mong sự thông cảm của các bạn.
RE: Tình Như Một Dòng Sông
Anh Lữ Vân nói: “Thời này người ta yêu nhau bằng hành động, nên có lẽ không cần nhờ đến thơ tình nữa”!
DT không nghĩ như vậy đâu anh. Chủ đề Tình Yêu không bao giờ cạn trên trái đất này. Hơn bao giờ hết, thời nay với nhiều phương tiện thông tin hiện đại, giới trẻ có nhiều cách để thăng hoa tình yêu của họ. DT thấy các bạn trẻ vẫn thích thơ tình, nhạc tình, phim tình cảm v.v. đó chứ anh. Những phim tình yêu mang màu sắc lãng mạn dù với người và .. ma cà rồng như Rạng Đông (Twilight) vẫn rất đông khách, nhất là phụ nữ .. ùn ùn đi xem (nghe nói từ già đến trẻ đều thích). Ngày Valentine 14/2 hay ngày Phụ nữ VN thì hoa bán đắt như tôm tươi, các chàng trai trẻ đứng xếp lớp mua hoa, “lấn sân” qua cả ngày Mother Day (các anh mua hoa tặng người yêu, có khi .. quên mẹ là chuyện thường). Trong hoa còn có đính kèm những bài thơ tình ướt át (lấy từ trên mạng 😉 )… Người em rể của DT là một nhà thơ có tiếng (không phải ở VN), lúc yêu em gái DT, anh làm thơ tình ào ào, được phổ nhạc nằm trong top ten nhiều năm. Nay đến khi có con, anh chỉ làm thơ về con, bạn bè anh khuyên “Chỉ làm thơ tình yêu mới nổi tiếng và thơ bán chạy “… Có một bài thơ vô danh rất nổi tiếng ở Mỹ mà năm nào tờ Los Angeles Time cũng phải cho đăng lại vì rất hút độc giả, đó là bài “The time is now”, một bài thơ rất cảm động về tình yêu với thông điệp “Đừng bao giờ ngần ngại tỏ bày Tình yêu” (“Never Hesitate to Express Your Love”). Chứng tỏ thơ – nhạc tình yêu vẫn hút khách. Đâu phải thời nay cái gì cũng “hành động” đâu anh!
Vài lời chia xẻ. Chúc anh Lữ Vân mùa Giáng sinh an lành.
RE: Tình Như Một Dòng Sông
Cảm ơn những lời chia xẻ chân tình.
Chúc Diệu Tâm và Gia đình mùa Noel an lành, hạnh phúc.