Cách đây đã hơn hai năm vào một ngày đầu tháng 11/2009 nhóm cựu học sinh CĐ-NTH Qui Nhơn ở trong Sài Gòn có tổ chức một đêm quyên góp cứu trợ đồng bào bị bão lụt miền Trung ở quán Trăng. Phần văn nghệ bỏ túi đêm hôm đó rất là phong phú, có cả ngâm thơ lẫn ca nhạc và trong dịp này tôi đã được nghe lại bài Quán Bên Đường, Phạm Duy phổ nhạc thơ Trang Thế Hy.
http://dl.dropbox.com/s/pw3ctabjxd7r53g/b5.quan%20ben%20duong-Thai%20Than%20h.mp3
Quán Bên Đường – Thái Thanh trình bày
Bài này tôi đã từng được nghe qua vài ba lần vào những năm trước 75 nhưng đêm hôm đó khi nghe lại Quán Bên Đường, tôi đã phải nghĩ ngợi nhiều điều… Bài thơ này của Trang Thế Hy có tựa đề ban đầu là Đắng Và Ngọt nhưng khi được đăng trên tuần báo Vui Sống năm 1959, Bình Nguyên Lộc đã sửa lại là Cuộc Đời của Minh Phẩm, một bút hiệu của Trang Thế Hy. Thiệt tình mà nói nếu tôi có đọc bài thơ này trước đó thì tôi nghĩ, chắc cũng không có gì ray rức trong tôi nhưng với sự phù phép tài tình muôn thuở Phạm Duy đã phổ nhạc bài này rất thành công và với giọng ca đầy xúc cảm của Thái Thanh đã làm cho người nghe phải suy gẫm nhiều thứ…
Ngày xưa ngày xửa ngày xưa
Chiều mơ chiều nắng đẹp khoe mầu tơ
Hai đứa mình còn trẻ thơ
Rủ nhau ngồi ngưỡng cửa chơi thẩn thơ
À a a nhớ, nhớ em còn mái tóc bánh bèo
À a a nhớ má chưa hồng da mét vì em nghèo
Đầu anh còn húi trọc, còn húi trọc
Khét nắng hôi trâu thèm đi học, thèm đi học
Em cầm một củ khoai
Ghé răng cạp vỏ rơi
Xong rồi mình chia đôi
Khoai sùng này lượm mót
Sao ngọt lại ngọt ghê
(Quán Bên Đường – Phạm Duy)
Bài hát như một bức tranh sống động kể về câu chuyện của hai người. Một buổi chiều nắng đẹp, hai đứa trẻ con nhà nghèo ngồi chơi trên ngạch cửa và trong khung cảnh êm đềm, thanh bình đó chúng đã cùng chia nhau ăn củ khoai sùng lượm mót mà lại thấy ngon ngọt làm sao…
Giờ đây kỷ niệm ngày xưa
Giờ đây cảnh cũ chìm xa mù khơi
Gặp nhau một chiều lạnh mưa
Nhìn nhau quần áo bảnh bao mừng sao
Nhìn em còn xinh còn tươi
Đời em tưởng đâu là vui
Nhà em phải chăng là đây?
Dè đâu chẳng may là quán
Em đẹp hình hài đem bán…
(Quán Bên Đường – Phạm Duy)
Và khi những kỷ niệm ngày xưa đã mờ xa, vào một chiều lạnh mưa hai đứa trẻ ngày nào lại tình cờ gặp nhau nơi đất lạ trong bộ quần áo sang trọng. Cô dung nhan xinh tươi, anh mừng cứ tưởng đời cô vui, nhưng nào anh có ngờ đây chỉ là cái quán, cô đem hình hài rao lên bán cho người mua vui trong phút giây, thật xót xa!!!
Rồi em hỏi anh làm chi?
Cầm bút để viết ngày đêm, anh viết gì?
Đời thối phải nói là thơm
Ngòi bút là chiếc cần cầu miếng cơm
Em hỏi nghệ thuật là chi?
Là đui, là điếc, là câm mà đi
Nhìn nhau lặng lẽ nhìn nhau
Nào có ai đánh mà sao lòng đau
(Quán Bên Đường – Phạm Duy)
Tôi nghĩ ông nhà văn này cũng nghiệt ngã, ai khiến ông ghé chi cái Quán Bên Đường để rồi chợt thấy lòng mình nhiều cay đắng??? Ông biết đó, ở cái thế gian này cái gì có cầu ắt sẽ có cung, đó cũng là chuyện thường tình!!! Cô hỏi anh làm gì? Anh nói anh cầm bút, anh viết những gì mà người ta muốn đọc muốn nghe… Tôi thiết nghĩ, cô và anh ở một khía cạnh nào đó rất giống nhau, có nghĩa là mỗi người tự bán mình theo một cách riêng, cớ sao anh lại ngậm ngùi!!!
Bánh ngọt cùng mời ăn
Nhớ chăng củ khoai ngon
Bánh tươm vàng như nắng
Bánh này mình chưa cắn
Sao mà miệng cay đắng?
Rồi xin một nụ cười thôi, cười ư?
Anh đã vùi quên, quên nụ cười
Thì xin vài giọt lệ rơi
Lệ em cạn đã từ lâu, người ơi
Trước khi từ giã hỏi nhau buồn hay là vui?
Thì cứ hỏi ngay cuộc đời…
(Quán Bên Đường – Phạm Duy)
Sự thật quá phủ phàng và thực tế thường không như là mong muốn. Miếng bánh ngày hôm nay dù có tươm vàng ngon ngọt trước mặt, cô và anh cùng mời nhau ăn nhưng dù chưa ai cắn mà dường như mỗi người đều đã cảm nhận được ít nhiều cái vị đắng đâu đó của cuộc đời, rồi bùi ngùi hồi tưởng lại cái củ khoai sùng ngon ngọt mà họ đã cùng chia nhau ăn ngày nào… Lúc chia tay họ lại hỏi nhau cười, khóc, buồn, vui nên thế nào đây??? Thôi đành xin hỏi cuộc đời!!!
***
Tôi thấy cuộc đời thường có những trớ trêu và phải nói có những lần gặp gỡ luôn làm bận lòng nhau đến ngỡ ngàng. Tôi nghĩ phải chi họ đừng gặp lại nhau ở cái Quán Bên Đường để mỗi người vẫn còn giữ mãi cái hình ảnh đẹp ngày nào trong nhau… Nhưng cuộc đời là vậy, luôn với những ngang trái mà chúng ta lại quá yếu đuối nên thường sống buông thả, dễ dãi với chính mình…
Thanh Quí
PS. Đây là nguyên văn bài thơ Đắng Và Ngọt của Trang Thế Hy.
Ngày xưa hồi còn thơ
Một chiều nắng đẹp khoe màu tơ
Tôi cùng em hai đứa
Thơ thẩn ngồi chơi trên ngạch cửa.
Tóc em chừa bánh bèo
Môi chưa hồng, da mét: (con nhà nghèo !)
Đầu tôi còn hớt trọc
Khét nắng hôi trâu, thèm đi học
Em cầm một củ khoai
Cạp vỏ bằng răng rồi chia hai
Thứ khoai sùng lượm mót
Mà sao nó ngọt thôi là ngọt.
Bây giờ giữa đường đời
Kỷ niệm ngày xưa mù khơi
Gặp nhau chiều mưa lạnh
Hai đứa đều sang trong bộ cánh
Dung nhan em còn tươi
Anh mừng tưởng đâu đời em vui.
Dè đâu đây là quán
Em bẹo hình hài rao lên bán !
Đang thời đông khách mua
Chợ thịt còn sung được vài mùa.
Nghe nói anh cầm viết
Nghệ thuật là gì em muốn biết.
– “Mùi hôi nói mùi thơm
Cây bút cầm tay : cần câu cơm
Đó em ơi ! Nghệ thuật :
Nhắm mắt quay lưng chào sự thật.”
Rồi đôi ta nhìn nhau
Không có ai đánh mà lòng đau
Em mời ăn bánh ngọt
Nhắc củ khoai sùng mình lượm mót
Đường bánh tươm vàng mơ
Như nắng chiều xưa khoe màu tơ
Mới cầm tay chưa cắn
Mà sao nó đắng thôi là đắng !
Xin anh một nụ cười
– Cười là sao nhỉ ? Quên rồi !
Xin em chút nước mắt
– Mạch lệ em từ lâu đã tắt !
Hỏi nhau : buồn hay vui ?
– Biết đâu ? Ta cùng hỏi cuộc đời.
Trang Thế Hy
1959
Gửi TT Quí
Trước tiên Đắng và Ngọt là một bài thơ ít được phổ biến về sau này . Không biết NS Phạm Duy phổ nhạc năm nào , tôi lại vốn dốt về âm nhạc , nghe bài nào thấy xuôi tai là khoái , rồi chợt nhớ hình như bài thơ nào NS Phạm Duy phổ nhạc cũng đều hay , có lẽ lúc bấy giờ ” nhạc lực ” của Ông còn sung mãn !!! Như “Chuyện tình buồn” của Phạm văn Bình ,” Thà như giọt mưa ” của Nguyễn Tất Nhiên , “Tưởng như còn người yêu” của Lê thị Ý v/v… Còn nhiều lắm , bài thơ đọc thấy được hoặc cũng có khi chưa đọc , nghe nhạc thấy rung động , rồi nhân đó đọc lại bài thơ mới thấy hay ! Mới biết và quan tâm tới người đã viết ra nó ! hơi ngậm ngùi một chút . ” Quán bên đường ” thì khác , thơ và nhạc đều hay sẵn , quá hay !!! Cám ơn TT Quí đã nhắc lại .
RE: Quán Bên Đường
Dao thích bài hát này từ khi còn rất trẻ, lúc còn vô tư chưa biết gì về cuộc đời. Dòng đời trôi qua với bao thăng trầm trong cuộc sống vẫn thích bài hát với cường độ với rung động của năm cũ. Qua nhạc Dao biết về thơ, cũng như Áo Anh Sức Chỉ Đường Tà,Tưởng Như Còn Người Yêu, Mùa Thu Paris …và nhiều bài thơ phổ nhạc khác của Pham Duy,cảm thấy có không phải với thi sĩ khi nói là mình đã cảm nhận bài thơ qua nét nhạc, nhưng chính âm hưởng tha thiết đó đã quyện bài thơ vào tâm trí mình.
Quán Bên Đường là một trong những bài hát mà Dao còn thuộc lời cho đến bây giờ
Cảm ơn Thanh Quí đã chia sẻ với bạn bè hôm nay
Dao
RE: Quán Bên Đường
Đã lâu rồi Phượng mới nghe lại bản nhạc này, ngoài TT ít người hát nên không phổ biến sau này.
Cám ơn Thanh Quý đã nhắc đến
Trước đây PD ghi là thơ VÔ Danh vì không biết ai là tác giả. Hình như sau 75 mới rõ tác giả thì phải?
RE: Quán Bên Đường
Anh Hải,
TQ vô google tra thì được biết PD đã phổ nhạc bài thơ này vào năm 1963, không rõ mức độ chính xác như thế nào???
Chị Hồng Phượng,
Đúng như chị đã nghĩ, ai là tác giả bài thơ này thời đó cũng là một tranh cải. Trước đó người ta đã cho rằng Bình Nguyên Lộc là tác giả nhưng điều đó không đúng.
TQ rất vui khi anh Hải, Dao và chị Hồng Phượng đã đọc và viết lời bàn.
RE: Quán Bên Đường
Bạn Thanh Quí thân mến,
Bài hát này gợi cho tôi nhiều kỷ niệm đẹp.Với tôi có một người hát bài này còn hay hơn Thái Thanh ! (Chắc là thiên vị rồi, nhưng trái tim có những lý lẽ riêng của nó mà ! ):-)
Cảm ơn Thanh Quí,
Thân,
Nguyễn Văn Hảo – Qui Nhơn
RE: Quán Bên Đường
Cảm ơn chị Thanh Quí nhiều về bài viết. Chị đã dẫn người đọc về một thời mà bài nhạc đã lay động lòng người mà ngày nay đã không còn phổ biến nữa. Một bài nhạc nghe buồn quá. Giai điệu láy luyến như thế này cứ làm mình trườn theo với niềm cảm xúc. Giọng ca lã lướt và cao vút của bà đã dẫn dắt người nghe đi vào cái buốt lạnh của một sự thật phũ phàng.
Như các bạn đã nói ở trên, bài thơ tự nó không hấp dẫn nhưng NS phạm Duy đã rất thành công khi làm bài nhạc này. Điều này cho mình thấy rằng nhạc đã chấp cho thơ đôi cánh bay cao, thật cao! Một ngày vui nghen. KT
RE: Quán Bên Đường
Re: Nguyễn Văn Hảo-QN,
Tôi nghĩ anh Hảo chắc chắn đã thiên vị nhưng như anh đã nói, con tim có những lý lẽ riêng của nó!!!
TQ vui vì QBĐ đã gợi lại trong anh những kỷ niệm đẹp.
RE: Quán Bên Đường
Re: Kim Tiến
Cảm ơn KT đã đọc QBĐ và viết lời bàn.
Dạo này thấy Tiến xuất hiện thường xuyên trên trang nhà, TQ nghĩ có lẽ sức khỏe của bạn đã có nhiều khả quan, mừng với bạn vậy.
RE: Quán Bên Đường
hồi nhỏ cũng bắt chướt TT hát theo bài này, đến chỗ “đời thúi” lại tưởng là “đời thôi” đâu biết tác giả lại tả chân như vậy! cám ơn TQ nhiều nhiều