(Nhân đọc bài thơ “Tặng Vợ Con”, “Đoản Khúc Cho Mẹ”, “Người Đồng Hành Muộn Màng” của anh Huỳnh Minh Lệ và bài bình thơ HML của anh Khổng Xuân Hiền)
Sáng hôm nay như thường lệ, khi tàu vừa dừng, cửa vừa mở thì ông bước lên. Chuyến tàu sớm, nên hành khách cũng thưa thớt, nên ông luôn có cơ hội ngồi cùng một chỗ, chỗ cái ghế sát cửa sổ, một mình. Ông thích ngồi chỗ ấy, vì ông có thể nhìn xuyên qua cửa kính, thấy giòng người ngựa xe như mắc cưởi, ai cũng có vẽ vội vàng và sẵn sàng cho một ngày mới. Ông có thói quen quan sát kẻ xuống người lên, rồi ông thầm nói với mình, người này có khuôn mặt phúc hậu, người kia có đôi mắt buồn, người nọ có nụ cười làm ấm lòng người. Rồi ông tưởng tượng cuộc đời của mỗi con người mà ông bắt gặp mỗi ngày trên mỗi chuyến đi về, nhưng không có cuộc đời tưởng tượng nào giống cuộc đời của ông. Ông nghĩ, cô gái này có nụ cười tươi vui như thế, đôi mắt ấm nồng như thế, chắc có một gia đình đầm ấm, luôn đầy ấp tiếng cười. Ông nghĩ đến ông nọ, với đôi vai rộng, bàn tay hơi thô và bự, anh mắt bao dung, chắc siêng năng cần mẫn, gia đình lúc nào cũng đầy đủ, dư ăn, dư để và lòng lúc nào cũng hướng đến với tha nhân. Ông cứ miên man tưởng tượng đến những khung cảnh êm đềm như thế mà quên mất là tàu đã đi qua khỏi ga của ông. Ông giật thót người, chết rồi làm sao đây, ông sẽ trễ giờ làm mất thôi. Công việc bây giờ đang khó khăn mà. Ngày xưa đi trễ chút xíu không sao, chứ bây giờ ông phải để ý, để tứ hơn. Khi mà cung và cầu quá chênh lệch thì người ta rất dễ dàng thải mình mà không cần phải đắn đo, suy nghĩ dù mình có làm đến mấy mươi năm đi nữa.
Ông quyết định xuống ga kế tiếp để bắt chuyến tàu đi ngược lại. Khi tàu vừa ngừng, cửa vừa mở ra, bước lên là một phụ nữ đã đứng tuổi. Mỗi ngày ông gặp gỡ, nhìn ngắm biết bao nhiêu lượt người qua lại thii một người mới vừa bước lên có gì lạ đâu. Nhưng sao người đàn bà này làm ông bối rối. Đôi mắt của bà có sức thu hút lạ kỳ, giống như đôi mắt của một người mà ông đã cất giấu nhiều năm tháng, tưởng chừng như nó đã biến thành những viên đá vô tình trong lòng ông. Trong tíc tắc, ông quyết định không xuống ở ga này, mà tiếp tục đi tiếp. Ông len lén nhìn xem thử bà ta ngồi chổ nào. Ông thấy bên cạnh bà ta vẫn còn chỗ trống, thế là ông đến hỏi ông có thể ngồi chỗ ấy được không? Thật ra ai cũng có quyền chiếm một chỗ để ngồi. Câu hỏi chỉ là câu xã giao lịch sự thôi. Bà ta bảo ông cứ tự nhiên. Ừ, đã qua nữa đời người rồi, đã bao nhiêu năm sáng tối đi về trên con tàu này, đã ngồi bên cạnh bao nhiêu người, già có, trẻ có, vậy mà sao hôm nay ông cảm thấy mất tự nhiên khi ngồi bên cạnh bà.
Cái thói quen muốn nhìn, muốn quan sát để tưởng tượng cuộc sống của những người mà ông gặp gỡ trên mỗi chuyến đi tự nhiên biến mất. Ông vốn ít nói, không biết bắt chuyện, mà cũng có thể ông không muốn làm quen với ai cả, nên dù đi đi về về trên con tàu này đã hơn mười năm rồi mà ông đâu có quen với ai. Ông cứ nhìn về phía trước, lâu lâu đưa mắt liếc trộm bà ta một cái, lòng thì muốn bắt chuyện, mà không biết phải bắt đầu làm sao. Lâu giờ ông đâu có thói quen này. Ông không ngờ ông lại có cái cảm giác lung túng này ở cái tuổi năm mươi. Ông thu hết can đảm quay qua hỏi thăm bà có khỏe không? Đây là câu xã giao thông thường nhất để bắt đầu làm quen. Ông hú hồn, may quá, không những bà chỉ trả lời, “khỏe, cảm ơn, còn ông thì sao?” phát ra từ những caí máy mà mỗi ngày ông phải nghe cả chục lần khi mới bước vào sở làm. Đã vậy, bà còn hỏi thêm ông “làm ở đâu? và xuống ở ga nào?”. Chưa chuẩn bị, nên ông lúng ta, lúng túng, ấp a, ấp úng, cuối cùng thì ông nói đại, “tôi xuống trạm chót ở cuối đường tàu”, và hỏi, “còn bà thì sao?”. Bà không ngần ngại trả lời, bà cũng xuống ở trạm chót. Tự nhiên ông thấy trong lòng reo vui như ngày xưa mỗi khi đi học xa trở về nhà được mẹ đón ngay ở cổng làng. Đón đưa nào cũng buồn vui lẫn lộn. Đã có đón thì phải có đưa, đã có hợp thì phải có tan. Biết bao lần trong đời, mẹ ông đã đưa đón ông với nước mắt lưng tròng khi nhìn thấy ông khuất bóng ở lũy tre đầu làng. Một vài câu hỏi thăm qua về tiếp nối nhau, rồi thì ông miên man kể cho bà hành khách mới vừa quen về những ngày thơ ấu của ông.
Ngày còn nhỏ, ông phải đi học xa nhà vì nơi ông ở chưa có trường trung học. Mỗi lần về thăm nhà vào mỗi cuối tháng, ông như cậu bé bên cạnh mẹ, cứ quấn quít, quanh quẩn bên bà suốt ngày. Lúc thì chặt cho bà buồng chuối trên cao, lúc thì xách cho bà ít gàu nước, lúc bửa cho bà vài bó củi. Chỉ có vậy thôi mà ông có thể nhìn thấy những hạt ngọc hạnh phúc long lanh trong đôi mắt bà. Có nhiều lúc ông không muốn trở về trường nữa. Ông khóc với bà, ông thầm thì, năn nỉ bà cho ông ở nhà vì ông nhớ bà quá. Bà rất yêu ông, xót xa lắm, nhưng chính vì tình yêu này mà bà phải dấu những giọt nước mắt và cứng rắn bắt ông phải trở lại trường. Bà biết rằng đây là món quà duy nhất mà bà có thể cho ông để ông có một cuộc sống khá hơn, ít ra là khá hơn bà. Ông cứ ước ao được ở mãi bên cạnh bà, được nằm gọn trong lòng bà như ngày còn bé xíu. Nhưng rồi vài ngày ngắn ngủi cuối tháng cũng qua đi, ông phải trở về phố để tiếp tục học hành. Ông đâu biết rằng những nồi cá kho khô mặn chát, những hủ mực muối nặng mùi, những đòn bánh tét to đùng mà ông mang theo đã được nêm nếm bằng những giọt nước mắt nhớ nhung của bà.
Ngày xưa không ở được gần mẹ, nhưng mà không quá xa cách như bây giờ. Bây giờ thì xa xôi quá, đến mấy ngàn dặm đường, rồi còn công ăn chuyện làm, chuyện gia đình vợ con làm sao ông thu xếp về thăm bà thường xuyên được như ngày xưa. Thỉnh thoảng bà có vào thăm ông, ở lại với ông vài ngày, cơm nước, dọn cái này, dẹp cái kia. Bà vẫn còn nhớ như in những món ăn nào mà ông thích hồi còn nhỏ, nên những khi bà vào thăm ông là những dịp ông được ăn lại những món mà ông yêu thích. Miếng cá chuồn muối kho với chút thịt ba chỉ và thật nhiều tiêu, nồi cá nục con kho khô ăn với cháo trắng mà ông thường ăn vào những ngày mưa to gió lớn mãi mãi là những mùi vị đậm đà và ngọt ngào nhất trong đời ông. Bây giờ ngồi bên cạnh bà, nhìn mái tóc trắng nuột của bà, nhìn lại mái tóc đã hoa râm của mình, thấy sao mà thương yêu quá đổi. Rồi ông kể tiếp, ông trồng cây măng cụt mất mười năm mới trổ bông. Buổi sáng đầu tiên, nhìn thấy những bông hoa nở rộ, một niềm vui len lén chảy vào hồn, làm trái tim ông thổn thức, làm lồng ngực ông căng phồng. Ông trồng cây măng cụt này để tặng vợ con ông, và nó đã vui buồn cùng với gia đình ông, nó đã chứng kiến những thăng trầm trong cuộc đời ông, nó đã nhìn thấy cái tình bao la, vời vợi mà vợ con ông đã dành cho ông. Đôi môi ông nở một nụ cười thật tươi như một lời cảm ơn ông muốn gửi đến vợ con ông. Ông ví cuộc đời ông là một vòng tròn lớn, chưá đựng rất nhiều vòng tròn lớn nhỏ khác nhau. Vòng tròn vợ con, vòng tròn cha me, vòng tròn anh em, bè bạn và nhiều nhiều nữa những vòng tròn li ti làm đầy cái vòng tròn lớn cuộc đời ông. Rồi ông lại nở một nụ cười mãn nguyện. Nụ cười này là nụ cười ông muốn cảm tạ ơn đời. Ông như đang lạc vào cõi riêng ông.
Tiếng người thông báo, đây là trạm chót, mời quí vị xuống tàu bất ngờ kéo ông về với thực tại. Ông đỏ mặt, cảm thấy như có ngàn tia máu lăng tăng chạy trong huyết quản của ông. Ông mắc cở vì mình nói nhiều quá và nhất là với một người mới vừa quen tình cờ ngăn ngủi như thế này. Thật tình ông cũng không hiểu đìều gì đã làm ông huyên thuyên về đời tư của ông với bà. Ánh măt của bà chăng? hay nụ cười? hay giọng nói? cuả bà, quen quá, gần gũi quá, gần đến nổi mà ông tưởng là ông đang kể lể với người bạn gái thân nhất ở một đoạn đời tuổi nhỏ của ông. Thật lạ lùng! Ông lí nhí nói lời cảm ơn và xin lỗi bà vì đã quá nhiều chuyện. Bà đã không tỏ một cử chỉ nào làm ông e ngại, mà còn cảm ơn ông, nhờ câu chuyện của ông mà đoạn đường đi làm ngắn lại và đầy thú vị, bà nói thế, rồi còn tặng ông một nụ cười thật ấm áp và ân cần.
Cửa mở, cả hai cùng bước xuống không quên nói lời chia tay. Bà quay lưng đi tiếp đến sở làm. Ông quay lưng để bắt chuyến tàu ngược chiều đi về nhà. Quá trễ để đến sở làm, ông gọi vào xin phép nghĩ bệnh. Lần nghĩ bệnh này là lần nghĩ bệnh đặc biệt nhất trong cuộc đời ông. Ông nằm dài trên cái ghế bố mà tưởng như đang nằm trên chiếc nệm êm.
Hạnh phúc luôn ở quanh ta nếu ta biết nắm bắt, ông nói với mình như thế và ông chìm vào giấc ngủ lúc nào không hay. Ông thấy mình lơ lững trên bầu trời đầy sao!
(20 tháng 10 năm 2009)
Nguyễn Kim Tiến
Ôi ! chút tình thoáng qua sao mà nhẹ nhàng dễ thương quá đỗi
Thơ HML đã thật hay! Những dòng chữ trong bài viết này của Kim Tiến cũng hay không thua gì những [i]hạt ngọc long lanh[/i]!
dhv